„Co to było?”
„Nie wiem. Ale jedno jest pewne: to nie chciało, żebyśmy wracali.”
– Bractwo Pierścienia
Wśród mrocznych sekretów Śródziemia, niewiele istot pozostaje tak tajemniczych jak Strażnik w Wodzie (Watcher in the Water) – potężne stworzenie, które zaatakowało Drużynę Pierścienia tuż przed wejściem do dawnego krasnoludzkiego królestwa, Morii.
Gdzie i kiedy się pojawia?
Strażnik pojawia się w rozdziale „Pod Ciemnymi Górami” w Bractwie Pierścienia, gdy Drużyna staje przed zachodnim wejściem do Morii. Z pozoru spokojne jezioro (którego wcześniej tam nie było!) okazuje się siedliskiem czegoś… innego. Woda ożywa, pojawiają się macki – Frodo zostaje porwany, Sam ratuje go mieczem, a wejście do Morii zostaje zawalone przez Strażnika.
Czym był Strażnik?
I tutaj zaczyna się magia tajemnicy. Tolkien nigdy nie wyjaśnił, czym dokładnie był Strażnik. Żadna z jego notatek, dodatków czy późniejszych dzieł (jak „Silmarillion” czy „Niedokończone opowieści”) nie mówi tego wprost. Są jednak teorie:
Starodawna bestia z czasów Morgotha – coś, co przetrwało upadek dawnego zła i skryło się w ciemnościach świata.
Istota z głębin świata – „ulepszona” kałamarnica?** – magiczna, zmutowana forma stworzenia z czeluści, może podobna do potworów z Valinoru (np. Ungolianty).
Coś spoza Ardy – fani spekulują, że Tolkien inspirował się mitologiami Lovecrafta i że Strażnik to istota spoza znanego świata.
Symbolika
Strażnik działa jako metafora tego, co czai się w cieniu, nieznane i nieopisane. Jego pojawienie się zamyka drogę powrotu i zmusza Drużynę do wejścia w ciemność Morii – co doskonale oddaje przesłanie o nieuchronnym kroku w nieznane.
Ciekawostki
- Nie pojawia się w żadnej innej opowieści – to jednorazowy występ!
- W grach i adaptacjach często przedstawiany jako wielki kałamarnico-podobny potwór, ale Tolkien nigdy nie opisał go w pełni.
- Jezioro, w którym mieszka, powstało dopiero po opuszczeniu Morii przez krasnoludy – więc Strażnik mógł się tam przenieść z głębin lub zostać przyciągnięty przez ciemność Morii.