Valarowie, to jedne z najważniejszych i najpotężniejszych istot w uniwersum J.R.R. Tolkiena. Jako boskie byty stworzone przez Eru Ilúvatara, są odpowiedzialni za formowanie i utrzymywanie porządku na Ardzie, świecie, w którym toczy się akcja dzieł Tolkiena. Valarowie to centralne postacie w mitologii Śródziemia, które mają ogromny wpływ na historię i strukturę świata.
Stworzenie Valarów
Valarowie są częścią grupy istot zwanych jako Ainurowie, stworzeni przez Eru Ilúvatara, najwyższego boga w uniwersum Tolkiena. W „Silmarillionie” Eru stworzył Ainurów jako duchy o ogromnej mocy i wiedzy. Po Wielkim Śpiewie Ainurowie, którzy kształtowali świat – Valarowie zeszli do Ardy (ziemi), aby ją uporządkować i uczynić z niej miejsce, w którym mogłyby żyć inne istoty, takie jak Elfy i Ludzie.
Rola Valarów w Śródziemiu
Valarowie pełnią wiele kluczowych ról na Ardzie, odpowiadając za różne aspekty świata, od sił przyrody po aspekty duchowe. Każdy z Valarów ma swoje własne domeny i odpowiedzialności, które nadzoruje.
Przykładowi Valarowie
- Manwë Súlimo: Najwyższy z Valarów, władca powietrza i nieba. Manwë jest głównym opiekunem świata i reprezentuje sprawiedliwość oraz porządek. Jego siedziba to Taniquetil, najwyższa góra w Ardzie, z której patrzy na cały świat. Manwë jest również władcą Valinoru, regionu w zachodniej części Ardy.
- Varda Elentári: Żona Manwëgo i Pani Gwiazd. Varda jest związana z gwiazdami i światłem. Jej obecność jest odczuwalna w każdej nocy, gdy niebo jest jasne. Elfy nazywają ją Elbereth, a jej wpływ jest odczuwalny w całym świecie, zwłaszcza w aspektach związanych z czystością i pięknem.
- Aulë: Valar związany z rzemiosłem, kamieniem i metalami. Aulë jest mistrzem w obróbce kamieni i metali i stworzył Krasnoludy z pragnienia stworzenia istot, które mogłyby dzielić jego miłość do rzemiosła i tworzenia.
- Yavanna Kementári: Żona Aulëgo, Pani roślinności i ziemi. Yavanna jest odpowiedzialna za wzrost roślin i drzew. Stworzyła Entów, aby chronili lasy i dbała o równowagę w przyrodzie. Jej wpływ jest widoczny w bujnej roślinności i różnorodności biologicznej świata.
- Ulmo: Valar władca mórz i wód. Ulmo jest znany ze swojej odosobnionej natury, rzadko przebywa w Valinorze, a jego obecność jest odczuwalna w oceanach, rzekach i jeziorach. Jego działanie wpływa na klimat i cykle wodne w Śródziemiu.
- Mandos (Námo): Valar związany z przeznaczeniem i życiem po śmierci. Mandos jest odpowiedzialny za losy dusz po śmierci i nadzoruje wszelkie sprawy związane z pośmiertnym życiem. Jego siedziba to Mandos, gdzie dusze czekają na ostateczny sąd.
- Estë: Żona Mandosa, Pani uzdrawiania i odpoczynku. Estë jest znana ze swojej zdolności do leczenia i przywracania zdrowia. Jej siedziba to Lórien, kraina spokoju i odpoczynku, gdzie istoty mogą znaleźć wytchnienie i regenerację.
- Irmo (Lórien): Valar związany ze snem i wizjami. Irmo, znany również jako Lórien, odpowiada za tworzenie pięknych wizji i relaksujący sen. Jego kraina jest pełna piękna i spokoju, a jego wpływ jest widoczny w spokojnych miejscach i wizjach.
- Nienna: Valar opiekująca się żalem i współczuciem. Nienna jest znana ze swojego współczucia i zdolności do wspierania istot w znoszeniu cierpienia oraz smutku. Jej obecność wprowadza pocieszenie i ukojenie w obliczu bólu i straty.
- Tulkas: Valar wojny i siły. Tulkas jest znany z ogromnej siły fizycznej i zamiłowania do walki. Jest pełen energii i witalności, a jego obecność wprowadza dynamikę i odwagę.
Valarowie a Maiarowie
Valarowie są wspierani przez Maiarów, mniejszych duchów, które również są częścią Ainurów. Maiarowie pełnią różne role pomocnicze i są często związani z określonymi Valarami. Wśród Maiarów znajdują się zarówno istoty sprzymierzone z Valarami, jak i ci, którzy zostali zwiedzeni przez Morgotha (Melkora), tak jak Sauron.
Morgoth – Upadły Valar
Morgoth (pierwotnie znany jako Melkor) był jednym z Valarów, ale jego upadek i zdrada miały katastrofalne skutki dla Śródziemia. Był on najpotężniejszym z Ainurów i miał ogromny wpływ na kształtowanie świata przed i podczas wczesnych dni Ardy.
- Morgoth był jednym z głównych architektów Świata, jednak jego ambicje i zazdrość doprowadziły go do rebelii przeciwko Eru Ilúvatarowi i innym Valarom. Jego pragnienie dominacji nad światem i stworzenie własnego porządku doprowadziło do chaosu i zniszczenia.
- Po zdradzie i walce z Valarami, Morgoth został pokonany i uwięziony. Jego wpływ jednak nadal odciskał piętno na świecie, a jego sługi i spadkobiercy, tacy jak Sauron, kontynuowali jego dziedzictwo zła i chaosu.
Wpływ Valarów na Świat
Valarowie mieli ogromny wpływ na kształtowanie świata i losy istot żyjących w Śródziemiu. Ich działania były kluczowe dla stworzenia równowagi i harmonii w Ardzie. Chociaż Valarowie zamieszkali w Valinorze, ich wpływ był obecny wszędzie w Ardzie. Ich dzieła i decyzje miały wpływ na tworzenie krain, kontynentów, a także na rozwój ras takich jak Elfy, Ludzie czy Krasnoludy.
Valarowie, mimo swojej potęgi, nie ingerują bezpośrednio w codzienne sprawy mieszkańców Śródziemia, pozostawiając wiele decyzji istotom wolnym wyborem. Jednak ich obecność i wsparcie są często kluczowe w najważniejszych momentach historii.
Valarowie w Literaturze Tolkiena
Valarowie odgrywają istotną rolę w „Silmarillionie”, który opisuje ich udział w stworzeniu świata oraz jego późniejszych dziejach. W „Silmarillionie” i innych dziełach, takich jak „Hobbit” i „Władca Pierścieni”, wpływ Valarów jest widoczny w wielu aspektach świata i historii Śródziemia.
Podsumowanie
Valarowie są jednymi z najpotężniejszych i najbardziej majestatycznych istot w uniwersum J.R.R. Tolkiena. Jako twórcy, opiekunowie i strażnicy Ardy, mają kluczowe znaczenie dla utrzymania równowagi i porządku w Śródziemiu. Ich działania i decyzje wpływają na losy całego świata, a ich postacie i legendy są nieodłączną częścią mitologii Tolkiena. Morgoth, jako upadły Valar, pozostawił trwały ślad na historii Ardy, przypominając o niebezpieczeństwie, jakie niesie ze sobą pragnienie władzy.